انسان، كمال جو است
هركس در انگیزه هاى درونى و تمایلات روانى خودش دقت كند خواهد دید كه ریشه بسیارى از آنها رسیدن به كمال است. اساساً هیچ فردى دوست ندارد كه نقصى در وجودش باشد و سعى مىكند كه هرگونه كمبود و نارسایى و عیب و نقصى را تا سر حدّ امان از خودش برطرف سازد تا به كمال مطلوبش برسد، و پیش از برطرف شدن نقصها، آنها را از دیگران پنهان مىدارد.
این میل در صورتى كه در مسیر فطرى خودش جریان یابد عامل هرگونه ترقى و تكامل مادى و معنوى مىشود، ولى اگر در اثر اسباب و شرایطى در مسیر انحرافى بیفتد موجب بروز صفاتى مانند بزرگى فروشى، ریاكارى، ستایش طلبى و... مىگردد.
بهرحال، گرایش به كمال، یك عامل فطرى نیرومند در ژرفاى روح انسان است كه غالباً نمودها و شاخه هاىآن، مورد توجه آگاهانه قرار مىگیرد ولى با اندكى دقت، روشن مىشود كه ریشه همه آنها كمال جویى است.
كمال انسان در گرو پیروى عقل است
تكامل یافتن پدیده هاى نباتى، مرهون فراهم شدن اسباب و شرایط بیرونى و بصورت جبرى است. هیچ درختى به اختیار خودش رشد نمىكند و با گزینش خودش میوه نمىدهد زیرا شعور و ارادهاى ندارد.
در تكامل جانوران كمابیش جایى براى اراده و انتخاب مىتوان یافت، اما ارادهاى برخاسته از غرایز كور حیوانى با بُردى محدود به نیازهاى طبیعى، و در پرتو شعورى محدود به توان اندام هاى حسى هر حیوان.
اما انسان، علاوه بر خواص نباتى و حیوانى، داراى دو امتیاز روحى است: از یك سوى، خواسته هاى فطریش در دایره نیازهاى طبیعى، محدود نمىشود، و از سوى دیگر از نیروى عقل، برخوردار است كه بوسیله آن مىتواند دایره معلوماتش را بسوى بى نهایت، توسعه دهد. و براساس این ویژگیها بُرد ارادهاش از مرزهاى محدود طبیعت فراتر مىرود و بسوى بى نهایت، میل مىكند.
همانگونه كه كمالات ویژه نبات بوسیله قواى نباتى خاص، حاصل مىشود و كمالات حیوانى در سایه اراده برخاسته از غرایز و ادراكات حسى، پدید مىآید كمالات ویژه انسان هم كه در واقع همان كمالات روحى اوست در سایه اراده آگاهانه و در پرتو رهنمودهاى عقل بدست مىآید، عقلى كه مراتب مختلف مطلوبیت را بشناسد و در موارد تزاحم، بهترها را ترجیح دهد.
بنابراین، انسانى بودن رفتار به این است كه با ارادهاى برخاسته از تمایلات ویژه انسان و در پرتو هدایت عقل، انجام گیرد. و رفتارى كه تنها با انگیزه هاى حیوانى انجام مىگیرد رفتارى حیوانى خواهد بود چنانكه حركتى كه تنها در اثر نیروى مكانیكى در بدن انسان پدید آید حركتى فیزیكى خواهد بود.
نظرات شما عزیزان: